LAIA SUBIRATS- Inteligencia Artificial (IA)

 

 

Laia Subirats é unha investigadora e docente no ámbito da Intelixencia Artificial (IA) e a Ciencia de Datos, cuxa carreira destaca polo seu compromiso coa aplicación destas disciplinas na mellora da calidade de vida e a educación. A súa traxectoria profesional comezou tras concluír estudos avanzados en Enxeñería de Telecomunicacións e un Máster en Enxeñería Telemática, o que a levou a considerar un doutoramento industrial como unha ponte entre a academia e a industria. Este camiño conduciuna a Eurecat – Centro Tecnolóxico de Cataluña, onde participou en proxectos pioneiros como Círculos de Saúde, en colaboración co Institut Guttmann. Este proxecto marcou o inicio da súa dedicación para combinar a ciencia de datos coa medicina, especialmente enfocándose en persoas con diversidade funcional de orixe neurolóxica. Actualmente, é profesora na Universitat Oberta de Catalunya (UOC), onde tamén lidera investigacións no grupo NeuroADaS Lab do eHealth Center da propia UOC.

ENTREVISTA

1. Que che inspirou a dedicarche á IA e a Ciencia de Datos?

Levaba algúns anos albergando a idea de facer un doutoramento industrial despois de realizar diferentes bolsas en empresas durante a carreira de Enxeñería de Telecomunicacións e dun Máster en Enxeñería Telemática que cursei grazas a unha bolsa de “a Caixa”. Pensaba que esta opción permitiríame facer investigación nun campo que interesase á industria e facer transferencia de coñecemento para que me abrise máis facilmente as portas da industria. Pero seguía sendo unha idea vaga ata que cheguei a Eurecat – Centro Tecnolóxico de Cataluña e tiven a oportunidade de traballar nun proxecto chamado Círculos de Saúde en colaboración co Institut Guttmann, un hospital líder no tratamento médico, de cirurxía e rehabilitación de persoas con diversidade funcional de orixe neurolóxica. Oíra falar do Instituto Guttmann cando era pequena, e pensei que sería apaixonante combinar ciencia de datos e medicina. Desde entón traballei neste campo e en temas de enfermidades raras, rumbos e ciencia cidadá. Finalmente, tamén apliquei a ciencia de datos no mundo da educación.

2. Cal consideras que foi a túa contribución máis significativa neste ecosistema?

Desenvolver un sistema para analizar e predicir a calidade de vida das persoas con diversidade funcional de orixe neurolóxica, tanto de maneira individual como poboacional, usando estándares da Organización Mundial da Saúde que deu lugar a varias publicacións científicas e a unha patente PCT. Outra contribución significativa na que participei foi un estudo do impacto que tivo o COVID-19 na educación superior que deu lugar a publicacións científicas e tivo impacto nun informe de política do Banco Mundial.

3. Como foi a túa transición de traballar no Centro Tecnolóxico de Cataluña (EURECAT) ao teu actual rol docente na UOC? E se tiveses que escoller…

A transición non foi tan abrupta como podería imaxinarse. Desde facía 7 anos que colaboraba coa UOC no Máster de Ciencia de Datos e o Grao en Enxeñería Informática, e ambas as institucións teñen interese na investigación e a innovación. Con todo, agora estou a traballar a tempo completo na UOC e pertenzo ao grupo NeuroADaS Lab afiliado ao eHealth Center da UOC, e teño máis marxe de manobra no que se refire á investigación. Ademais, a docencia virtual encaixa coa miña vocación de axudar ás persoas para formarse ao longo da vida, persoas que viven en zonas rurais e tamén os nómades dixitais.

En referencia a escoller penso que son etapas da vida e tamén depende do contexto do mercado tecnolóxico. Agora estou moi ilusionada de estar a tempo completo na UOC, pero estar máis de 15 anos na industria axúdame a transmitir esta experiencia industrial e práctica ao alumnado e contribuír na transferencia de coñecemento na universidade. Noutros países como Estados Unidos, hai tempo que hai multinacionais que fan investigación aplicada e, no noso país, cada vez máis institucións e empresas realizan investigación aplicada a través de programas como os doutoramentos industriais.

4. Cales son os maiores desafíos en educación sobre a Intelixencia Artificial?, sabemos que isto está en constante cambio, e o que hoxe é dunha maneira, quizá mañá non sabemos, como educamos cun ecosistema tan cambiante?

Actualmente, o maior desafío en educación sobre intelixencia artificial (IA), creo que é o uso das IA xenerativas. É fundamental facer un bo uso delas e desde a UNESCO hai guías e o Consenso de Beijing sobre iso. Outro tema que está sobre a mesa e está relacionado é o uso de móbiles nos centros educativos. En concreto, en Poblenou, o distrito tecnolóxico de Barcelona e onde está a sede da UOC, xurdiu por exemplo a iniciativa de ‘Adolescencia libre de móbiles’.

5. Cales son os teus referentes femininos en investigación e innovación? Como influíron no teu enfoque cara á investigación e o ensino?

Ademais de ler ou ver en películas as historias inspiradoras de Maria Salomea Skłodowska-Curie, Emmy Noether ou Sofía Kovalévskaya, tiven a sorte de ser alumna de profesoras como Gemma Piella, Rosa Gil Iranzo e Dolors Sala, que non só me transmitiron coñecementos, senón que me axudaron a enfocar a miña carreira profesional. Delas, tamén, aprendín a importancia de sacar a mellor versión de cada un para construír un mundo mellor, e de traballar de maneira continua e colaborativa. Outro gran referente foi Karina Gibert, que me transmitiu que desde a universidade tamén se pode ter moito impacto na industria e, na cidadanía, en xeral. Finalmente, querería mencionar a Ágata Lapedriza que desde hai anos é profesora da UOC, e da que admiro a súa capacidade de ter impacto global a través das súas colaboracións con institucións norteamericanas.

6. Cales son os teus obxectivos en termos de investigación e desenvolvemento en IA e Ciencia de Datos?

Os meus obxectivos están relacionados coa aplicación da IA ao campo da diversidade funcional de orixe neurolóxica, aplicando técnicas como a aprendizaxe automática, a aprendizaxe federada, ou a ciencia cidadá. Tamén, quero manter a investigación na liña da aplicación da IA ao campo da educación, axudando ao estudantado para aprender de maneira máis personalizada e continua co obxectivo de que consoliden mellor os coñecementos.

7. Hai algún proxecto ou área específica na que esteas especialmente interesada en traballar no futuro? No futuro, estou especialmente interesada no estudo de rumbos en intelixencia artificial no ámbito médico. E máis concretamente, no estudo de rumbos de sexo, xénero, etnia e clase social.

8. Cales son algúns dos principais obstáculos que as mulleres enfrontan no campo das carreiras STEAM?

Aínda que hai tempo que todo o mundo fala da necesidade de profesionais da enxeñería no mercado e que é a profesión ‘máis sexy’, os principais obstáculos das mulleres son que non coñecen as posibilidades que ofrece a enxeñería en termos de impacto social, e tamén que ven a enxeñería como moi competitiva e pouco colaborativa. Tampouco coñecen as posibilidades que ofrece a enxeñería en termos de conciliación (facilitando o traballo en remoto parcial ou total),nin a gran cantidade de profesionais cos que podes colaborar e aprender (non só traballas con enxeñeiros, senón tamén con médicos, psicólogos, profesores, físicos ou deportistas de alto nivel). Estar en contacto con distintos perfís faiche crecer como persoa e permíteche ofrecer unha visión máis global e enriquecedora.

9. Gustaríanos que nos deixases un consello para as nenas e mulleres que están a ler esta entrevista e queren dedicarse a carreiras STEM ou emprender no sector tecnolóxico ou científico.

O meu consello é que atopen a súa paixón sen ter en conta os prexuízos. A tecnoloxía é un campo apaixonante, interdisciplinar, innovador, colaborativo e que ofrece unha gran cantidade de oportunidades.