Ainoa Gómez é bióloga, profesora de Ciencias en secundaria e bacharelato e divulgadora. Na súa canle de Youtube, “Empollar xa non está de moda”, explica o temario de Bioloxía a través de minivídeos de forma sinxela e comprensible para axudar aos alumnos e alumnas a asimilar conceptos, á vez que trata de fomentar o seu espírito crítico.
Ainoa, estudaches Bioloxía e es profesora de Secundaria, sempre tiveches claro que querías dedicarche á docencia?
Non, a verdade é que non cumpro a típica historia de nena que sabe que de maior quere ser profesora. O certo é que, ao entrar a unha carreira de Ciencias como Bioloxía, ao principio tiña a idea de dedicarme á investigación, en parte por ilusión e en parte porque tampouco coñecía moitas máis opcións, se son sincera. A medida que fun avanzando na carreira fun vendo que o mundo da investigación non era para min e, cando acabei e me gradué, aínda necesitei un par de anos para acabar de decidir que quería facer. Tiña claro que non ía empezar un máster en algo que non me motivase, e que non quería traballar en algo que non me gustase, así que decidín parar ese par de anos, dedicalos a crecer en proxectos persoais e cando o vin claro, entón si, decidín matricularme ao máster para ser profesora de secundaria. Desde logo, foi un acerto.
Hai dous anos abriches a túa canle de Youtube onde explicas conceptos de Bioloxía de maneira accesible, Por que decidiches facerche youtuber e que tipo de interacción atopas coa comunidade en liña?
Desde hai moitos anos fun (e sigo sendo) consumidora de divulgación en Youtube, é unha maneira de aprender que me gusta moito porque mestura o académico co lecer. Desde que empecei a consumir esta divulgación picoume un pouco “a espiral” de querer facer eu algo parecido, pero nunca atopaba o momento. Cando me matriculei no máster para poder ser profesora de Bioloxía en secundaria e tiven que decidir un tema para o Traballo de Fin de Máster, vino como unha oportunidade. Decidín crear catro vídeos a modo de unidade didáctica que puidese utilizarse na aula como eixo do traballo, e resulta que a experiencia me gustou tanto que decidín seguir creando vídeos, ata hoxe.
O ano pasado participaches en Cultube 3.0, un evento organizado polo Instituto de Física Teórica (IFT) do CSIC, Quantum Fracture e A Casa Acesa que reuniu a once youtubers que realizades labores de divulgación científica en castelán, como foi a experiencia? Son as redes sociais un bo instrumento para difundir contido cultural e científico entre os mozos? Foi unha experiencia fantástica! Sentín acollida desde o primeiro minuto, divulgadores de edicións pasadas estaban tamén dándonos apoio e consellos, e o traballo que fixeron todos os organizadores foi de dez. Síntome moi afortunada de poder vivir esa experiencia en primeira persoa. Ademais, creo que máis aló da experiencia persoal que significou para min, o feito de que existan este tipo de eventos paréceme non só estupendo, atreveríame a dicir que necesario. As redes sociais son o instrumento para chegar aos mozos e moitas das persoas que divulgamos estamos xeracionalmente bastante preto da nosa audiencia. Iso fai que teñamos unha linguaxe común, unhas maneiras de facer concretas e características desta época dixital que, obviamente, axúdannos a achegar o contido aos máis novos. Desde o teu punto de vista e experiencia como docente, por que insistir en prohibir o uso de móbiles en moitas aulas en lugar de usalos para educar aos menores usando unha linguaxe máis actual? É unha boa pregunta. Vaia por diante que considero que o contexto do centro é fundamental á hora de tomar decisións neste aspecto. Na miña traxectoria como profesora substituta estou a ter a oportunidade de ver diferentes realidades socioculturais que, obviamente, hai que ter en conta á hora de deseñar actividades e de decidir que metodoloxías usar. Por unha banda, considero que, a pesar de que os mozos utilizan moitas horas ao día os seus teléfonos móbiles, a realidade é que non teñen demasiados coñecementos sobre o uso que deben facer, ou de todas as cousas que se poden chegar a facer cun smartphone, ou mesmo de identidade dixital e ciberseguridade. O que se chama agora a competencia dixital, digamos que estamos “en iso”. Tendo isto en conta, a aula paréceme un sitio ideal no que transmitir todo este coñecemento e abordar todos estes temas. O problema é que creo que unha boa parte do propio persoal docente non está preparado para iso, agora estanse empezando a impulsar máis as formacións en competencia dixital para os docentes, que é un paso previo necesario. Doutra banda, creo que hai un problema na realidade social dos mozos. É difícil e frustrante expor unha actividade que implique o uso do móbil e ver que están a facer un uso inadecuado deste (igual que pasa cos computadores). Creo que absolutamente calquera docente de España sente identificado con esta anécdota. E non facemos máis que queixarnos de que “están enganchados”, preguntámonos como imos gañarlle a batalla ao Clash of Clans, e o único que se nos ocorre é programar un taller sobre adicción ás pantallas á hora de titoría. Baixo o meu punto de vista, a realidade que subxace a todo isto ten máis que ver cunha falta de espazos de lecer, moitas veces relacionadas cos recursos que poden ter as diferentes familias, que inflúe directamente sobre en que cren os mozos que poden investir o seu tempo de lecer. Necesitan espazos accesibles, económicos, que estean preto das súas casas, onde facer actividades que lles motiven. Os mozos non só saben estar co móbil, como din algúns adultos. Cantos nenos e mozos coñecedes que non estean matriculados nalgún deporte ou extraescolar? Claro que lles gusta facer cousas ademais de usar o móbil, pero esas actividades teñen que ser accesibles. Cando isto sexa diferente entenderán o móbil como unha ferramenta máis e non necesitarán aproveitar calquera oportunidade en clase para facer uso do teléfono; e poderemos empezar a usalo como ferramenta educativa con máis confianza, explotando todo o potencial que obviamente ten. Formaches parte da segunda edición de Ciencia Arcoiris, unha iniciativa organizada pola web Social Media en Investigación, para dar visibilidade ao colectivo LGTBIQA+ no ámbito científico. Por que crees que son necesarias este tipo de accións para acabar con rumbos e prexuízos? Estou a responder esta pregunta xustamente o Día do Orgullo, e todo o que puiden ver en redes esta semana foron confesións de experiencias persoais de violencia cara ao colectivo. Loitar contra a homofobia, a transfobia e calquera falta de respecto cara a persoas do colectivo é loitar polos dereitos humanos, e iso nunca estará de máis. Accións como Ciencia Arco da vella axudan a visibilizar a persoas LGTBI+ da Ciencia, e creo que é unha área onde está moi ben facer esta visibilización porque creo que, cando a xente pensa en persoas LGTBI+ imaxínaas descontextualizadas. Iniciativas como esta axudan a dar unha historia, unha cara, un transfondo e unha realidade a cada discriminación contada. Sentín moi afortunada de formar parte do proxecto. Convertiches en viral unha anécdota cos teus alumnos na que contabas que tratabas de fomentar o pensamento crítico entre eles utilizando como exemplo as súas cartas astrales, crees que os adolescentes son conscientes da importancia da desinformación ou as fake news cando comparten contidos en liña? Como poden os adultos axudarlles? Bueno, estaría ben que os adultos non contribuísen á desinformación en primeiro lugar, a verdade jaja. Creo que os adolescentes son, de novo, un reflexo da sociedade. Non creo que eles contribúan máis a viralizar bulos que os adultos, aínda que quizais ás veces cambie o contido. Como docente, a min gústame estar presente en redes por varios motivos, e un deles é poder estar máis ou menos ao tanto dos bulos que se viralizan. En moitas ocasións eses bulos poden combaterse desde a clase de Ciencias, e cando demostraches dúas ou tres fake news ou pseudociencias, acaba xurdindo unha dinámica bonita na que eles mesmos acaban sendo partícipes, avisando de novos bulos e pedindo a explicación real. É dicir, co tempo aprenden a recoñecer de que información desconfiar, aínda que aínda lles falte a base científica a nivel de contido. Iso é gañar a batalla á desinformación! Aínda hoxe, a porcentaxe de mozas que deciden estudar carreiras STEAM segue sendo menor que o dos mozos, e unha das causas é a falta de referentes femininos. Sendo profesora dunha materia de Ciencias e traballando con adolescentes, crees que isto está a cambiar? Que poden facer os docentes para fomentar este cambio? Sen dúbida, grazas ao cambio social que impulsa o feminismo estamos a avanzar en igualdade. Cada vez somos máis conscientes da importancia dos referentes e isto que empeza como un movemento social acaba tendo un impacto real na formación de currículos, libros de texto etc. Non estou a dicir que estea todo feito, nin moito menos, pero si que está a cambiar. Como docentes podemos complementar os referentes femininos que faltan nos nosos libros de texto (se é que os hai), á vez que coidar a nosa linguaxe na aula ou os exemplos que utilizamos cando creamos recursos, actividades, exames etc. Doutra banda, empezan a existir materias de coeducación e tamén cursos de formación para o profesorado neste tema, e estes espazos de crecemento axudan a conseguir o noso obxectivo. Creo que ganas e interese son os principais requisitos neste caso. Fálanos das mulleres que para ti foron un referente e influíron dalgunha maneira na túa vida para que decidises dedicarche ao que fas agora. Non sei por onde empezar. Sábeme mal recoñecer que, a nivel de estudos, ningunha científica histórica foi clave para que eu quixese dedicarme á Bioloxía. Dalgunha maneira as grandes personalidades quedáronme sempre lonxe e creo (non podo estar segura disto)/disto) que non influíron demasiado nas miñas decisións, quizais porque nunca mas presentaron como algo importante, ou ben porque me resultan afastadas. A miña paixón pola Bioloxía nace coa miña profesora de Ciencias de bacharelato, unha docente estupenda que me acompañou durante eses duros anos de adolescencia e á vez encheume de interese e curiosidade polas ciencias. Mujeres da miña familia que sempre me animaron a estudar tampouco poden faltar nesta lista. E unha vez acabada a carreira o meu gran referente como divulgadora en Youtube sempre foi Sandra Ortonobes (da canle da Hiperactina), encántanme os seus vídeos, o seu estilo e o seu contido; como tamén me ocorre con Rocío #Vidal (A Gata de Schrodinger). Que consello darías ás nenas e mulleres que están a ler esta entrevista e queren estudar e dedicarse a carreiras STEAM? Que se manteñan na súa decisión. As nenas adoitan ter máis interese en cursar carreiras STEAM que as adolescentes, e isto é frustrante. Creo que hai unha parte de condicionamento por parte da súa contorna que quizais as sitúa máis noutras áreas, así como unha falta de referentes e de condicionamento social. Pero creo que a mensaxe que hai que darlles a esas nenas é que non se esquezan de que queren iso, por máis que lles digan ou vexan. Creo que no momento de decidir estudos aínda nos queda moito por madurar, e hai algúns temas que afectan con 16 anos (como que nos estudos que queres cursar non haxa ningunha moza) que máis adiante xa non parecen tan importantes. Non lles resto importancia, porque para as adolescentes tena, pero gustaríame poderlles transmitir que eses obstáculos merece a pena loitalos.
Comentarios
Publicar un comentario